Λίγη ζωή

Hanya Yanagihara
Λίγη ζωή (A little life)
Μεταίχμιο, 2016
Μετ. Μαρία Ξυλούρη
[ebook]

Στα τόσα χρόνια που διαβάζω, από τα εκατοντάδες βιβλία που διάβασα, πρώτη φορά μου συμβαίνει ένα βιβλίο να μου δημιουργεί τόσο αντιφατικά συναισθήματα. Συγκίνηση, λύπη, θυμό, απέχθεια, αηδία, θαυμασμό, θλίψη, χαμόγελο, δάκρυα, ανατριχίλα...Να φτάνω στο σημείο να λέω "φτάνει, ως εδώ, δεν μπορώ να διαβάσω παρακάτω" κι όμως ταυτόχρονα σαν μαγνήτης να με τραβά να συνεχίσω.

Αρχίζοντας το βιβλίο τίποτα δεν προετοιμάζει τον αναγνώστη για τη φρίκη που θα συναντήσει στη συνέχεια. Παρακολουθούμε μια συνηθισμένη ιστορία. Τέσσερις φοιτητές, που η συγκατοίκηση τους έκανε φίλους, συνεχίζοντας και μετά την αποφοίτησή τους τη φιλία τους, έρχονται στη Νέα Υόρκη και αρχίζουν να αγωνίζονται για την πραγματοποίηση των ονείρων τους. Ο Μάλκομ αρχιτέκτονας, ο Τζέι Εμ ζωγράφος, ο Γουίλεμ ηθοποιος και ο Τζουντ δικηγόρος. Όλοι, εκτός από τον Μάλκομ που έχει πλούσιους γονείς, ξεκινούν χωρίς καμιά οικονομική υποστήριξη. Στις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν όλοι θα πετύχουν τους στόχους τους, όλοι θα γίνουν πλούσιοι και διάσημοι. Σιγά-σιγά όμως το φως του συγγραφικού προβολέα βλέπουμε να επικεντρώνεται σε έναν απ' αυτούς. Είναι ο ωραίος Τζουντ που συστηματικά αποφεύγει να μιλήσει για το παρελθόν του, που ξέρει ένα σωρό πράγματα, αλλά που οι άλλοι δεν ξέρουν τίποτα γι' αυτόν. "Ήξερε γαλλικά και γερμανικά. Ήξερε τον περιοδικό πίνακα. Ήξερε-όσο κι αν δεν ήθελε-μεγάλα παραθέματα της Βίβλου σχεδόν απέξω. Ήξερε πώς να βοηθήσει στη γέννα ενός μοσχαριού και να αλλάζει ντουί στις λάμπες και να ξεβουλώνει σιφόνια και τον καλύτερο τρόπο να μαζέψεις καρύδια (...) κι έπειτα ήξερε πράγματα που ευχόταν να μην ήξερε, πράγματα που ήλπιζε να μη χρειαστεί ποτέ να ξαναχρησιμοποιήσει, πράγματα που, όταν τα σκεφτόταν ή τα ονειρευόταν τη νύχτα, τον έκαναν να ζαρώνει από μίσος και ντροπή".

Θ' αργήσουμε να μάθουμε τι ήταν αυτά που "τον έκαναν να ζαρώνει από μίσος και ντροπή". Είναι η τεχνική της συγγραφέως ν' αφήνει υπονοούμενα, να σκορπά μόνο νύξεις για το άγνωστο παρελθόν του Τζουντ, το οποίο μας αποκαλύπτει αργά-αργά, σε δόσεις που δεν ακολουθούν πάντα ομαλή χρονολογική σειρά. Σ' ένα τόσο πολυσέλιδο βιβλίο (864 ηλεκτρονικές σελίδες) έρχονται στιγμές που ο αναγνώστης πλήττει, σαν ν' αποκοιμιέται και ξαφνικά η συγγραφέας μας δίνει μια σπρωξιά και ξυπνάμε και ανυπομονούμε να δούμε τι θα γίνει παρακάτω. Ονόματα ρίχνονται στην αφήγηση χωρίς πολλές εξηγήσεις, ο αδελφός Λουκ, ο πατέρας Γκαμπριέλε, η Άνα...Ποιοι ήταν αυτοί; Τι ρόλο έπαιξαν στη ζωή του; "Η φρίκη δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή, γιατί είναι αμίλητη και προχωράει", θυμάμαι τον στίχο του Σεφέρη. Η φρίκη του παρελθόντος έχει εγκατασταθεί στην ψυχή και στο σώμα του Τζουντ. Επιτυχημένος πλέον δικηγόρος μεταπηδά από την Εισαγγελία ως διευθυντικό στέλεχος σε μια δικηγορική εταιρεία, από το άθλιο διαμέρισμα που μοιραζόταν με ένα από τους φίλους, τον Γουίλερ, αποκτά τώρα τον δικό του μεγάλο και όμορφο χώρο. Κι όμως ψυχικά δεν λέει να γιατρευτεί ποτέ. Συνεχώς χαρακώνει το σώμα του. Κρυφά τα βράδια το ξυράφι χαράζει τα χέρια του, το αίμα που τρέχει τον ανακουφίζει. Γιατί κόβεται ξανά και ξανά; "Μερικές φορές είναι επειδή νιώθω τόσο απαίσια, ή ντρέπομαι τόσο πολύ, και θέλω να σωματοποιήσω αυτό που νιώθω. Και μερικές φορές είναι επειδή νιώθω τόσο πολλά πράγματα και θέλω να μη νιώθω τίποτε απολύτως-με βοηθά να τα διώξω. Και μερικές φορές είναι επειδή νιώθω ευτυχισμένος, και πρέπει να μου υπενθυμίσω ότι δεν θα έπρεπε". Υποφέρει με τη σπονδυλική του στήλη, παθαίνει κρίσεις, κουτσαίνει, τον ταράζουν οι μολύνσεις, νοσηλεύεται επανειλημμένα στο νοσοκομείο. Δεν υπάρχει πιο ρημαγμένο σώμα.

Οι φίλοι δεν παύουν να του συμπαραστέκονται. Καθώς τα χρόνια περνούν παρακολουθούμε και τη δική τους επιτυχημένη πορεία. Η συγγραφέας επικεντρώνει την προσοχή και την αφήγησή της στους ανθρώπους, στη ψυχολογία τους, στις ανθρώπινες σχέσεις. Η πόλη και ο περίγυρος ελάχιστα την απασχολούν. Δεν μαθαίνουμε τίποτα για την εποχή, για το πολιτιστικό, πολιτικό, ιστορικό ή άλλο περιβάλλον και μόνο από κάποιες αόριστες αναφορές στη σύγχρονη τεχνολογία τοποθετούμαστε στην  εποχή μας. Ούτε υπάρχουν περιγραφές της φύσης ή του αστικού τοπίου. Συνήθως βρέχει ή χιονίζει επιτείνοντας τη ζοφερή ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος. Οι χαρακτήρες της είναι ακραία κακοί ή ακραία καλοί. Από τη μια αυτοί που κακοποίησαν φρικτά τον Τζουντ στην παιδική του ηλικία κι από την άλλη όσοι με αγάπη και ανιδιοτέλεια του παραστάθηκαν σ' όλη του τη ζωή. Η Άνα από το ίδρυμα που τον παρακίνησε και τον ενθάρρυνε να σπουδάσει, ο γιατρός Άντι που τον παρακολουθούσε και τον φρόντιζε σ' όλες τις φάσεις των χαρακιών και των μολύνσεων, ο Χάρολντ, ο καθηγητής του στο Πανεπιστήμιο που τον βοήθησε στην ανέλιξή του και που η αγάπη του έφτασε στο σημείο να τον υιοθετήσει. Και πάνω απ' όλους ο Γουίλερ, ο επιτυχημένος ηθοποιός, φίλος και σύντροφός του.

Πέρα από την αξιοθαύμαστη τεχνική της Χαναγκιχάρα εντυπωσιάζουν οι γνώσεις της για πλείστα όσα θέματα. Νομική, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, μουσική, λογοτεχνία (από Προυστ μέχρι Τζέημς Τζόυς, Οδύσσεια και Ιλιάδα) διανθίζουν με αναφορές το μυθιστόρημα.

Το "Λίγη ζωή" θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως "ανδρικό μυθιστόρημα". Οι γυνακείοι χαρακτήρες είναι ελάχιστοι και με πολύ μικρό ρόλο. Είναι ακόμα μια σπονδή στην ανδρική φιλία και την ομοφυλοφιλία. Είναι μια καταγγελία της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, μα πάνω απ' όλα είναι ένα καλό βιβλίο.