Ιστορία χωρίς όνομα

Στέφανος Δάνδολος
Ιστορία χωρίς όνομα
(Το κρυφό πάθος της Πηνελόπης Δέλτα)
Ψυχογιός, 2017
(ebook)

Το ήξερα πριν διαβάσω το βιβλίο πως τίποτα καινούριο δεν θα είχα να μάθω για την Πηνελόπη Δέλτα. Όταν έχεις διαβάσει ό,τι έχει κυκλοφορήσει για τη σπουδαία αυτή γυναίκα, από το συγγραφικό της έργο που έθρεψε τη νεότητά μας, ως τα ημερολόγια, τις "ενθυμήσεις", τις "Αναμνήσεις", ό,τι έγραψε εκείνη και ό,τι γράφτηκε γι' αυτήν, ξέρεις πως τίποτα καινούριο δεν έχεις να μάθεις. Κι όμως σαν μαγνήτης πάντα με τραβάει ό,τι έχει σχέση μαζί της. Έτσι διάβασα και το μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου.

Το χαρακτηρίζει ο ίδιος μυθιστόρημα, αλλά λίγα, πιστεύω, είναι τα μυθιστορηματικά στοιχεία, όπως μας διευκρινίζει ο ίδιος στο επίμετρο του έργου. Γράφει: "Το βιβλίο αυτό είναι μυθιστόρημα και πρέπει να διαβαστεί σαν μυθιστόρημα, όχι σαν ιστορική βιογραφία. είναι βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, αλλά έχει διανθιστεί από μυθιστορηματικές πινελιές όπως συμβαίνει σε κάθε ιστορία που γίνεται μυθιστόρημα". Ωραίο το εύρημα του συγγραφέα να εναλλάσσει το παρόν με  το παρελθόν. Το παρόν είναι η 26η και 27η Απριλίου 1941, όταν οι Γερμανοί πλησιάζουν και εν τέλει μπαίνουν στην Αθήνα, ενώ η "Κυρία Δέλτα" (όπως τιτλοφορούνται τα σχετικά κεφάλαια) καθισμένη στην αναπηρική καρέκλα, θυμάται και προετοιμάζεται για το προαποφασισμένο τέλος. Τα υπόλοιπα παρεμβαλλόμενα εναλλάξ κεφάλαια αναφέρονται σ' ένα τριήμερο του 1908, όταν η Δέλτα, νοσηλευόμενη στην κλινική του δρος Φρίντμαν στο Γκάινφραν, κοντά στη Βιέννη, συναντά τον Ίωνα Δραγούμη, έτοιμη να εγκαταλείψει την οικογένειά της και να τον ακολουθήσει στην Κωνσταντινούπολη, όπου εκείνος υπηρετεί στο διπλωματικό σώμα. 

Όλη η πάλη που διαδραματίζεται στην ψυχή της Δέλτα περιγράφεται με εξαιρετικό τρόπο από τον συγγραφέα. από τη μια οι μοναδικές αυτές τρεις μέρες που περνούν οι δυο ερωτευμένοι στο ωραίο περιβάλλον της Βιέννης, δείγμα της ευτυχίας που τους αναμένει και από την άλλη η συναίσθηση της ευθύνης της Πηνελόπης απέναντι στον σύζυγο, τα παιδιά, τους γονείς της, την κοινωνία. Ξέρουν πως αν χωρίσουν τώρα, ο χωρισμός αυτός θα είναι οριστικός. 

Και πάλι ερχόμαστε στο παρόν του 1941, 33 χρόνια μετά. Χίλιες δυο σκέψεις "μυθιστορηματική αδεία" περνούν από το μυαλό της. Ο γάμος της, τα τρία της κορίτσια, η γνωριμία με τον Ίωνα, ο Παύλος Μελάς, του οποίου η σύζυγος Ναταλία ήταν αδελφή του Δραγούμη, ο μακεδονικός αγώνας, ο δεσμός του Ίωνα με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, ο θάνατος-δολοφονία του Δραγούμη και η πιθανή εμπλοκή του πατέρα της, σταθμοί της περασμένης της ζωής ξανάρχονται στη μνήμη τώρα που ετοιμάζεται να πεθάνει.

Οι Γερμανοί πλησιάζουν, μπαίνουν στην Αθήνα, ο φρουρός της γαλανόλευκης στην ακρόπολη, τυλίγεται τη σημαία και πέφτει στο γκρεμό. Η Δέλτα παίρνει το δηλητήριο. Παλιές απόπειρες αυτοκτονίας είχαν αποτύχει. Όχι όμως αυτή. Πέντε μέρες βασανίζεται πριν πεθάνει. Αφήνει τις τελευταίες της οδηγίες. Θάβεται στην αυλή του σπιτιού της στην Κηφισιά.

Αποσπάσματα από τα μυθιστορήματά της, από επιστολές, ημερολόγια, συνομιλίες, επιστολές του Ίωνα και άλλα αυθεντικά κείμενα διανθίζουν το μυθιστόρημα. Και ξανακάνω τη σκέψη που πολλές φορές με απασχόλησε. Πώς μπόρεσε αυτή η γυναίκα, άρρωστη για χρόνια πολλά, βασανισμένη από έναν ανολοκλήρωτο έρωτα, με απόπειρες αυτοκτονίας, παντρεμένη με ένα σύζυγο που εκτιμούσε μεν αλλά ποτέ δεν αγάπησε, με τρία παιδιά, να μας αφήσει ένα τέτοιο έργο, μεγάλο σε ποσότητα και ποιότητα; Ή μήπως ακριβώς εξαιτίας όλων αυτών που την συνέθεσαν;