Φαρενάιτ 451

Ρέη Μπράντμπερη
Φαρενάιτ 451
Εκδ. Γρηγόρη, χ.χ.
Μετ. Τζένη Βαγιάνου

Παλιό, γνωστό, πολυμεταφρασμένο (μόνο στα ελληνικά κυκλοφορούν τέσσερις εκδόσεις σε διαφορετικές μεταφράσεις), μεταφερμένο στον κινηματογράφο από τον Φρανσουά Τρυφό (1966), το βιβλίο του Μπράντμπερη αποτελεί εμβληματικό έργο επιστημονικής φαντασίας. Γραμμένο το 1953 διαβάζεται σήμερα όχι σαν φαντασία πια, αλλά σαν μια σημερινή πραγματικότητα, αφού πολλά από όσα ο Μράντμπερη φαντάστηκε αποτελούν τώρα υλοποιημένο παρόν: Η κυριαρχία της εικόνας, η μουσική που σε ξεκουφαίνει, η καταφυγή στα ηρεμιστικά, η αποξένωση, η απομάκρυνση από τη φύση, η ταχύτητα, η τεχνολογία, η υποβάθμιση του βιβλίου...

Στο σπίτι του μέλλοντος, όπως προφητικά το περιγράφει ο συγγραφέας, οι τοίχοι του σαλονιού είναι τεράστιες τηλεοράσεις από όπου διαρκώς ακούγονται ήχοι (πόσο απέχουμε σήμερα αναζητώντας ολοένα και μεγαλύτερες τηλεοράσεις;) Οι άνθρωποι έχουν διαρκώς στ' αυτιά τους την "αχηβάδα" ή "σκώρο", όπως μεταφράζεται, μικροσυσκευές από τις οποίες και πάλι διαρκώς εκπέμπονται ήχοι Άραγε δεν είναι μια γνώριμη σημερινή εικόνα της νεολαίας μας; Και πόσο τα χάπια που κατανάλωναν οι άνθρωποι του Μπράντμπερη για να ηρεμήσουν από την ένταση που δημιουργούσε ο τεχνολογικός πολιτισμός, σε σημείο που χρειάζονταν πλύση στομάχου, διαφέρουν από τα ηρεμηστικά, τα αγχολυτικά και τα υπνωτικά χάπια που σήμερα καταναλώνονται;

Κεντρικό πρόσωπο στο μυθιστόρημα είναι ο πυροσβέστης Γκάη Μόνταγκ. Ένας πυροσβέστης που όπως και οι υπόλοιποι πυροσβέστες, δεν σβήνει αλλά ανάβει φωτιές για να κάψει βιβλία. Σ' αυτό τον μελλοντικό κόσμο τα βιβλία έχουν απαγορευτεί, γιατί δημιουργούν προβληματισμό, αμφισβήτηση, δυστυχία, σε μια κοινωνία που το μόνο που θέλει και επιδιώκει είναι να είναι ευτυχισμένη. Δέκα χρόνια ο Μόνταγκ ασκεί αυτό το επάγγελμα. Η αμφιβολία όμως αρχίζει να τον κυριεύει και  προβληματίζεται, όταν μια γυναίκα της οποίας έκαιγαν το σπίτι γιατί βρέθηκαν σ' αυτό βιβλία, αρνείται να φύγει και καίγεται μαζί με τα βιβλία της. Ο προβληματισμός του Μόνταγκ θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο όταν συναντάει ένα κορίτσι, την Κλάρις, να περπατά στη γειτονιά, πράγμα πολύ ανυνήθιστο μια και όλοι εποχούνται και μάλιστα τρέχοντας με ιλιγγιώδη ταχύτητα, που του μιλάει για την ομορφιά της φύσης και για περασμένες εποχές, τότε που οι άνθρωποι είχαν χρόνο, κάθονταν στις βεράντες τους, συνομιλούσαν μεταξύ τους, είχαν κάτι να πουν. Ο Μόνταγκ μπαίνει στον πειρασμό να κλέψει μερικά βιβλία. Τώρα κινδυνεύει και ο ίδιος.

Αργότερα  θα συναντήσει τον Φάμπερ, έναν πρώην καθηγητή λογοτεχνίας που θα του αποκαλύψει πως μέσα σ' αυτόν τον ζοφερό κόσμο υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας. Μια μυστική κοινότητα έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους-βιβλία. Καθένας αναλαμβάνει να απομνημονεύσει ένα βιβλίο. Κάποιος είναι η  "Πολιτεία" του Πλάτωνα, άλλος  ο Άινσταϊν, ο Αριστοφάνης, ο Λίνκολ κ.λπ. (Βεβαίως σήμερα με τη διαδικτυακή μεταφορά και γραφή των βιβλίων, τίποτα δεν χάνεται, αλλά αυτό βέβαια δεν μπόρεσε να το φανταστεί ο Μπάντμπερη).  Το μυθιστόρημα τελειώνει αισιόδοξα: Το βιβλίο, με τη μια ή την άλλη μορφή, δεν θα χαθεί.

Σημ. 1. Ο τίτλος αναφέρεται στη θερμοκρασία στην οποία μπορεί να δημιουργηθεί αυτανάφλεξη. Δηλ. κάποια υλικά, όπως το χαρτί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, όταν φτάσουν σ' αυτή τη θερμοκρασία αναφλέγονται από μόνα τους.

2. Προτιμήστε να διαβάσετε μια διαφορετική έκδοση απ' αυτήν του "Γρηγόρη". Είναι και κακή έκδοση και κακή μετάφραση.