Έγκλημα και βιβλία

Η παραγγελία που έφτασε από την Αθήνα πριν από λίγες μέρες περιλάμβανε τρία βιβλία: "Οι στάχτες της Άντζελα" του Φραν Μακ Κορτ, "Πάντυ Κλαρκ Χα Χα Χα" του Ρόντυ Ντόυλ (πρόταση librofilo) και "Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα" του Δημήτρη Μαμαλούκα. Στάθηκα δίβουλη (που θα 'λεγε κι ο Καζαντζάκης) από ποιο να αρχίσω. Τελικά αποφάσισα να πειραματιστώ. Θα διαβάσω, είπα, 30 σελίδες από το καθένα και θα συνεχίσω εκείνο που θα μου ελκύσει περισσότερο το ενδιαφέρον. Άρχισα από τον Μαμαλούκα και... η απόφασή μου πήγε περίπατο. Δεν το άφησα από τα χέρια μου, μέχρι που το τελείωσα.

Είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός βιβλιοφιλίας και αστυνομικού μυθιστορήματος που, για μένα τουλάχιστον, είναι συναρπαστικός. Έστω κι αν στα πρώτα κεφάλαια δυσκολεύεσαι κάπως να συνδέσεις πρόσωπα και γεγονότα. Αυτό ίσα-ίσα κάνει τον αναγνώστη πιο περίεργο, τι άραγε θα συμβεί παρακάτω;

Κεντρικό πρόσωπο ο Νικόλας Μιλάνο, Ελληνοϊταλός, που ζει ξεπουλώντας τόμους από την πλούσια βιβλιοθήκη που κληρονόμησε, συλλεκτικό επίτευγμα του πατέρα και του παππού του. Κάποια από τα βιβλία που διαθέτει προς πώληση (με κατάλογο δημοσιοποιημένο στο ίντερνετ) είναι μέρος μιας περίφημης βιβλιοθήκης, της βιβλιοθήκης του Δημητρίου Μόστρα, υπαρκτού προσώπου, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας σε σημείωμά του. Στο κυνήγι των τόμων από τη βιβλιοθήκη του Μόστρα που πουλάει ο Μιλάνο, και από αυτούς σε ολόκληρη τη χαμένη βιβλιοθήκη, ανταγωνίζονται δυο μανιώδεις συλλέκτες, ο ανάπηρος Άλντο, παντρεμένος με την ωραιοτάτη Μονίκ και ο ιδιόρρυθμος Σκούρας.

Ο Μιλάνο συζεί με την πανέμορφη Ντανιέλα, η οποία απρόσμενα κι ανεξήγητα θα δολοφονηθεί από κάποιον άγνωστο. Παράλληλα παρακολουθούμε μια άλλη σειρά εκτελέσων, αστυνομικές ανακρίσεις και αργά, πολύ αργά, προς το τέλος του βιβλίου θα γίνει η σύνδεση των δυο ιστοριών. Εδώ να πω πως αν βρήκα μια αδυναμία στο βιβλίο, είναι αυτή η πολύ χαλαρή σύνδεση. Η σειρά των εκτελέσεων από μια banda και η αναζήτηση της χαμένης βιβλιοθήκης είναι δυο παράλληλες ιστορίες που δεν συνδέονται στέρεα, δεν εμπλέκονται η μια μέσα στην άλλη, εξελίσσονται παράλληλα και θα συνδεθούν μόνο στο τέλος. Αυτό όμως καθόλου δεν μειώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Το κρατούν αμείωτο οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες που ο Μαμαλούκας δημιουργεί, η τόσο ρεαλιστική ατμόσφαιρα των Ιταλικών πόλεων, της Ρώμης και προπάντων της Βενετίας. Αν και στη Βενετία λίγες μόνο ώρες μένουν οι ήρωές του, βρήκα στις περιγραφές του μια τέτοια πειστικότητα, που νόμιζα πως αισθάνομαι κιόλας τη δυσοσμία των καναλιών, πως βλέπω μπροστά μου τις ερειπωμένες προσόψεις των παλάτσο...Μ' άρεσαν πολύ οι περιγραφές του, έστω και σύντομες (για παράδειγμα κυτάξτε την αρχή του κεφ. "Βροχερή Ρώμη" σ. 86 ή "Μονίκ" σ. 118), μ' άρεσε που η βροχή συνοδεύει συχνά τους ήρωές του (και συμπτωματικά τη μέρα που το διάβαζα μια δυνατή, αδιάκοπη βροχή, αν και Μάιος, συνόδευε το διάβασμά μου). Μ' άρεσε η εναλλαγή πρώτου και τρίτου προσώπου στην αφήγηση, η οποία συμβάλλει και στη διάκριση των παράλληλων ιστοριών. Μ' άρεσαν οι πρωτότυπες παρομοιώσεις: "Ήταν γλυκιά, όπως μια τεμπέλικη μέρα στο κρεβάτι", "ήταν υγρή, όπως όλες οι βροχερές μέρες της μελαγχολίας μου" κ. ά. Μ' άρεσε η σύντομη, κοφτή φράση της γραφής του Μαμαλούκα, κάτι που δίνει στο κείμενο ένα γοργό, ασθματικό ρυθμό, πολύ ταιριαστό με το περιεχόμενο. Και φυσικά, πάνω απ' όλα μου άρεσε ο λόγος για βιβλία, βιβλιοθήκες, συλλογές. Αν και, πιστεύω, πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στους βιβλιόφιλους, αυτούς που αγαπούν τα βιβλία για το περιεχόμενό τους και τους βιβλιοσυλλέκτες, για τους οποίους τα βιβλία είναι πρωτίστως συλλεκτικό αντικείμενο.

Ομοιότητα με άλλα βιβλία, όπως για παράδειγμα "Το χάρτινο σπίτι" ή προπάντων "Το όνομα του ρόδου" (αναζήτηση του χαμένου βιβλίου του Αριστοτέλη, εγκλήματα, πυρκαγιά), καθόλου δεν μειώνουν την αξία της "Χαμένης βιβλιοθήκης". Το αξίωμα του Σκούρα θα το υιοθετούσαν, νομίζω, όλοι οι βιβλιόφιλοι:"Όσο χώρο και να 'χεις, πάντα θα είναι μικρότερος από τα βιβλία σου. Τόσο στην καρδιά σου, όσο και στο μυαλό σου, και φυσικά στο σπίτι σου..."