Το Σαββατοκύριακο

Δεν υπάρχει βιβλίο του Γερμανού Bernhard Schlink (γεν.1944) που να μην παρουσιάζει ενδιαφέρον, αν και δεν κινούνται όλα στο ίδιο επίπεδο. Τελευταίο του βιβλίο "Το Σαββατοκύριακο" (Κριτική, 2009). Οι εμμονές και ο προβληματισμός του συγγραφέα για το θέμα ενοχή-μετάνοια-εξιλέωση που γνωρίσαμε στο υπέροχο "Διαβάζοντας στη Χάννα", επανέρχονται, όχι πια σε ό,τι αφορά τη ναζιστική Γερμανία, αλλά την πιο πρόσφατη εποχή, την εποχή της δράσης της τρομοκρατικής ομάδας Μπάαντερ-Μάϊνχοφ.

Ένας παλιός τρομοκράτης, ο Γιοργκ, αφού πέρασε πάνω από είκοσι χρόνια στη φυλακή, καταδικασμένος για παράνομες δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων και τέσσερις φόνοι, αποφυλακίζεται με προεδρική χάρη. Τον παραλαμβάνει η μεγαλύτερη απ' αυτόν αδερφή του, η οποία υπήρξε γι' αυτόν και σαν μητέρα, μια και είχαν χάσει μικροί τη δική τους. Υπερπροστατευτική, υπάρχει μεταξύ τους μια ιδιαίτερη σχέση που λίγο απέχει από την αιμομιξία. Τον οδηγεί σε μια εξοχική έπαυλη, που είχε αγοράσει με μια φίλη της (άλλη ανορθόδοξη σχέση) λίγο έξω από το Βερολίνο. Εκεί έχει προσκαλέσει μερικούς παλιούς φίλους, για να γιορτάσουν την αποφυλάκισή του, αλλά και για να προσαρμοστεί σταδιακά στην έξω από τη φυλακή ζωή.

Η σύναξη μου θύμισε κάπως την ατμόσφαιρα των μυθιστορημάτων της Άγκαθα Κρίστι. Μια ομάδα ανθρώπων κλεισμένοι σ' ένα παλιό αρχοντικό, τριγυρισμένο από ένα πάρκο, μακριά από κατοικημένη περιοχή. Τη σκοτεινή ατμόσφαιρα επιτείνει η φθαρμένη, ερειπωμένη κατάσταση του αρχοντικού. Χωρίς θέρμανση, χωρίς ηλεκτρισμό, με νερό που βγάζουν από μια αντλία, με τη βροχή που θαρρείς και πέφτει αδιάκοπα, συμβολικά απεικονίζεται έτσι και η εσωτερική, ψυχολογική φθορά των ανθρώπων.

Οι φίλοι της νιότης όμως του Γιοργκ δεν είναι πια οι ίδιοι που υπήρξαν νέοι. Η επαναστατική τους ορμή, με την οποία νόμιζαν ότι θ' αλλάξουν τον κόσμο και ότι γι' αυτήν την αλλαγή δικαιολογείτο ακόμα και το έγκλημα, η βία εναντίον της κρατικής και εξουσιαστικής βίας, αυτή η ορμή έχει καταλαγιάσει. Έχουν προσαρμοστεί στην κοινωνία την οποία ήθελαν να μεταβάλουν. Ένας είναι δικηγόρος, άλλος επιτυχημένος δημοσιογράφος, μια γυναίκα επίσκοπος, μια άλλη δασκάλα που αρχίζει να γράφει ένα μυθιστόρημα, ένας επιχειρηματίας-οδοντοτεχνίτης.

Η χρονική διάρκεια του μυθιστορήματος είναι τρεις μέρες: Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή. Συζήτηση, εντάσεις, αναδρομή στο παρελθόν, αναμνήσεις, οι σχέσεις μεταξύ των μελών της ομάδας γεμίζουν το Σαββατοκυρίακο. Ποιο θα είναι το μέλλον του Γιοργκ; Θα ακολουθήσει την προτροπή ενός από τους καλεσμένους, του νεαρού Μάρκο, να συνεχίσει την ένοπλη, αριστερή δράση; Θα απαρνηθεί το παρελθόν και θα συμβιβαστεί με την πρόταση του οδοντοτεχνίτη για μια θέση στα εργαστήριά του; Αλλά και πολλά άλλα ερωτήματα απασχολούν τη συντροφιά. Ήταν σωστός αυτός ο αγώνας; Πώς ένιωσε όταν έκανε τον πρώτο του φόνο; Έχει μετανιώσει; Ποιος τον είχε προδώσει; Κι όταν απροσδόκητα εμφανίζεται ο γιος του, τον οποίο είχε εγκαταλείψει από τα δυο του χρόνια, τα ερωτήματα γίνονται ακόμα πιο αμείλικτα, καθώς ο γιος κατηγορεί τον πατέρα για τις επιλογές του, που είχαν τραυματικές επιπτώσεις στον ίδιο.

Βιβλίο γεμάτο ερωτήματα και προβληματισμό, από το οποίο δεν απουσιάζει ούτε η 11η Σεπτεμβρίου, καθώς έντεχνα ο Σλινκ εμπλέκει στο μυθιστόρημα μια παράλληλη ιστορία, το μυθιστόρημα που έχει αρχίσει να γράφει η δασκάλα.

Μειονεκτήματα που βρήκα στο βιβλίο είναι το ότι στην αρχή, αλλά και ενδιάμεσα στους διαλόγους, σε μπερδεύουν καμιά φορά τα ονόματα, δεν ξέρεις ποιος ακριβώς μιλά. Επίσης βρίσκω αδικαιολόγητη την ανάμιξη ανορθόδοξων σεξουαλικών σκέψεων και σκηνών. Δεν ξέρω πού αποσκοπούσαν αυτές οι σκηνές της σεξουαλικής εκτροπής.

Αν ήθελα να συνοψίσω την αίσθηση που μου άφησε αυτό το βιβλίο, θα την έβλεπα σ' αυτό το απόσπασμα: "Δεν άναψαν αμέσως τα κεριά. Το σούρουπο άφηνε το παρελθόν να τρυπώνει με οικειότητα στο παρόν σαν τη νύχτα με τη μέρα. Οι αναμνήσεις αφορούσαν μια εποχή που είχε τελειώσει και δεν έφτανε μέχρι το παρόν. Όμως οι αναμνήσεις ήταν ζωντανές, έτσι οι φίλοι αισθάνονταν ταυτόχρονα και γέροι και νέοι. Και αυτή η αίσθηση ήταν οικεία. Όταν άναψε τελικά η Κριστιάνε τα κεριά και μπορούσαν πάλι να δουν ο ένας τον άλλον καθαρά, στο γερασμένο πρόσωπο του άλλου αντίκρισαν με ευχαρίστηση το νεαρό πρόσωπο που μόλις είχαν συναντήσει στις αναμνήσεις τους. Κρατάμε τη νιότη μέσα μας, μπορούμε να ξαναγυρίσουμε σ΄αυτήν και να ξαναζωντανέψουμε μέσα της, όμως έχει περάσει πια-ένα παράπονο τσίμπησε την καρδιά τους και η συμπόνια, για τους άλλους και για τον εαυτό τους".