Καλημέρα θλίψη

 Φρανσουάζ Σαγκάν

Καλημέρα θλίψη

"Βιβλιοεμπορική¨, 1954

Μετ. Μαρσέλλα Πετρακοπούλου

Ένα βιβλίο που τάραξε τα ανήσυχα νερά υης εφηβείας μας, ένα βιβλίο γραμμένο από μια δεκαοχτάχρονη κοπελίτσα. "Καλημέρα θλίψη", "Bonzour Tristesse". Πώς το θυμήθηκα, γιατί θέλησα να το διαβάσω σήμερα; Για να θυμηθώ άραγε τα χρόνια της αθωότητας εκεί γύρω στο τέλος της δεκαετίας του '50 ή μήπως για να δω τι εντύπωση θα μου έκανε σήμερα ένα μυθιστόρημα που μας είχε γοητεύσει όταν ήμαστε νέοι; Ναι, και για όλα, αυτά αλλά και για κάτι άλλο. Θέλησα να το ξαναδιαβάσω και να γράψω γι' αυτό, σαν ένα είδος μνημοσύνου για τη συγγραφέα του. Για τη Φρανσουάζ Σαγκάν που έλαμψε ξαφνικά κι απροσδόκητα στο λογοτεχνικό στερέωμα, που το διέσχισε όλο λάμψη, για να σβήσει τόσο άδοξα, σαν ένας διάττων.

Ξαναδιάβασα λοιπόν το "Καλημέρα θλίψη". Μια παλιά, μισοδιαλυμένη και κιτρινισμένη απ' τον καιρό έκδοση, η πρώτη στα Ελληνικά. Η ιστορία είναι πολύ γνωστή: Ένα δεκαεφτάχρονο κορίτσι, η Σεσίλ, μας μεταφέρει στην Κυανή Ακτή, όπου περνά ένα καλοκαίρι με τον χήρο πατέρα της Ραϋμόντ και τη φιλενάδα του Έλσα, σε μια βίλα που έχουν νοικιάσει εκεί. Ήλιος, θάλασσα, ένα πευκοδάσος, μια ανέμελη ζωή, με μόνο σκοπό την ευχαρίστηση και τη Σεσίλ να γνωρίζει τον έρωτα στο πρόσωπο του 26χρονου Συρίλ. Την επιπόλαιη, ξέγνοιαστη ζωή διακόπτει η άφιξη μιας παλιάς, οικογενειακής φίλης, της Άννας. Το άκρο αντίθετο της Έλσας. Σοβαρή, υπεύθυνη, ωραία και ώριμη, γοητεύει τον Ραϋμόντ που της ζητά να τον παντρευτεί. Η Σεσίλ θεωρεί αδιανόητο ν' αλλάξει η ζωή τους. Αυτή η ανέμελη, χωρίς πρόγραμμα ζωή με τις ελαφρές παρέες, τη ξέγνοιαστη διασκέδαση. Να αναγκαστεί να σταματήσει να βλέπει τον Συρίλ, να στρωθεί στο διάβασμα για να τελειώσει τις σπουδές της. Καταστρώνει ένα σχέδιο για να κάνει τον πατέρα της να ξαναγυρίσει στην Έλσα. Ένα σχέδιο που θα' χει δυστυχώς τραγικές συνέπειες. Θα το μετανιώσει, αλλά θα είναι αργά. Και η Σεσίλ-Φρανσουά Σαγκάν καταλήγει με τον εξής επίλογο: "Μόνο σα βρίσκομαι στο κρεββάτι μου, την αυγή, κι ακούω αμυδρά τον ελαφρό, μακρυνό θόρυβο των αυτοκινήτων που αρχίζουν να κυλάνε στο Παρίσι, η μνήμη μου καμιά φορά με προδίνει. Το καλοκαίρι εκείνο γυρίζω πίσω, ξανάρχεται στο μυαλό μου μ' όλες του τις αναμνήσεις. Άννα, Άννα! Επαναλαμβάνω τ' όνομα τούτο χαμηλόφωνα, για πολλήν ώρα μέσα στο μισοσκόταδο. Τότε ξάφνου κάτι παράξενο ανεβαίνει από μέσα μου σιγά-σιγά, κάτι που το δέχομαι, με τα μάτια κλειστά, το νιώθω απ' τ' όνομά του: Καλημέρα θλίψη".

 Το βιβλίο γνώρισε αμέσως τεράστια επιτυχία. Κέρδισε το βραβείο των Γάλλων κριτικών, μεταφράστηκε, γυρίστηκε σε ταινία. Στην Ελλάδα γνώρισε και γνωρίζει ακόμα πολλές εκδόσεις. Μα η επιτυχία της Σαγκάν δεν σταμάτησε εδώ. Επιτυχία γνώρισαν και τα επόμενά της βιβλία, αρκετά έγιναν ταινίες, τα θεατρικά της παίζονταν από διάσημους ηθοποιούς. Κέρδισε δόξα και χρήμα, συναναστρεφόταν με διασημότητες αλλά...αλλά δυστυχώς χαράμισε τη ζωή της. Αλκοόλ, ναρκωτικά, γρήγορα αυτοκίνητα, μια άστατη ζωή. Το 1957, καθώς όπως συνήθως έτρεχε ιλιγγιωδώς, ένα δυστύχημα την άφησε για καιρό σε κώμα. Παντρεύτηκε δυο φορές, απέκτησε ένα γιο, αλλά δεν έκρυβε και τις ομοφυλοφιλικές της σχέσεις. Το 1973 πάσχει από κατάθλιψη και εισάγεται σε νευρολογική κλινική. Πέθανε άφραγκη το 2004 από πνευμονική εμβολή, σε ηλικία 69 χρονών.

Ας είναι το σημερινό post ένα μικρό μνημόσυνο σ' αυτή τη βασανισμένη ψυχή. Και μια ευκαιρία να γνωρίσουν τα έργα της νεότεροι βιβλιόφιλοι. Εμείς που την αγαπήσαμε στα νιάτα μας, εμείς που παρακολουθούσαμε όχι μόνο τα έργα της αλλά και τη ζωή και τις περιπέτειές της, τις σχέσεις της, όπως παρακολουθούνται σήμερα οι ζωές των στάρ σε όλους τους τομείς της ζωής (ποδοσφαιριστών, ηθοποιών, μοντέλων κ.λπ.) θα τη θυμόμαστε πάντα με αγάπη, θαυμασμό αλλά και οίκτο. Ποιος ξέρει...Μπορεί η ίδια να ένιωθε ευτυχία μέσα στην άστατη ζωή της.