Στην εποχή του Ναπολέοντα

Το μυθιστόρημα αυτό θα άρεσε σε όποιον θα ήθελε να μετακινηθεί με τους αργούς ρυθμούς των αρχών του 19ου αι., τότε που για να πάει κανείς από το Παρίσι στην Αγία Πετρούπολη ταξιδεύοντας με άμαξες χρειαζόταν 3-4 εβδομάδες, τότε που η Ενωμένη σήμερα Ευρώπη σπαραζόταν από πολέμους, τότε που ο Ναπολέων διάσχιζε θριαμβευτής τον κόσμο, ώσπου νικήθηκε όχι από ένα λαό, αλλά από μια χώρα, τη Ρωσία. Εντούτοις το πολυσέλιδο (616 σελ.) μυθιστόρημα "ΑΝΝΑ" της Σύνθια Χάρροντ-Ήγκλς (Ωκεανίδα, 2007) δεν είναι ιστορικό. Η ιστορία αποτελεί μόνο το φόντο στο οποίο διαδραματίζεται η αισθηματική υπόθεση, η οποία αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα του έργου. Η συγγραφέας φαίνεται να έχει μελετήσει σε βάθος την τόσο ενδιαφέρουσα ιστορική αυτή περίοδο και είναι κρίμα που οι ιστορικές της αναφορές είναι πολύ περιορισμένες. Μόνο προς το τέλος του βιβλίου αφιερώνει αρκετές σελίδες στη μάχη του Μποροντίνο (στο βιβλίο, δεν ξέρω γιατί, αναφέρεται ως Μπαραντινό), τη μάχη που έκρινε και την όλη εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία, αυτήν που τόσο αριστορτεχνικά ζωντάνεψε και ο Τολστόι στο "Πόλεμος και ειρήνη". Υπάρχουν βέβαια και άλλες, σκόρπιες ιστορικές αναφορές, π.χ. στη συνθήκη του Τίλσιτ, αλλά βρίσκω ότι οι αναφορές αυτές είναι ελάχιστες σε σχέση και με τον όγκο του μυθιστορήματος, αλλά και με τις γνώσεις που φαίνεται να διαθέτει η συγγραφέας.

Το μυθιστόρημα αρχίζει στο Παρίσι το 1803, όπου η νεαρή Αγγλίδα Αν Πίτερς, ορφανή, μόνη στον κόσμο, εργάζεται ως γκουβερνάντα των παιδιών ενός Άγγλου διπλωμάτη. Εκεί, στο χορό των Πρεσβειών, γνωρίζει το Ρώσο κόμη Νικολάι Κίροφ και τον ακολουθεί στη Ρωσία ως γκουβερνάντα των δικών του παιδιών. Η ζωή της ρωσικής αριστοκρατίας με το πλήθος των υπηρετών, με τα εξοχικά στην ύπαιθρο, με τους χορούς, τις επισημότητες και τις τυπικότητες, αποδίδονται πολύ παραστατικά από τη συγγραφέα.

Η νεαρή Αγγλίδα προσαρμόζεται γρήγορα στη νέα ζωή και στη νέα πατρίδα, ενώ τιμητικά "ρωσοποιούν" και το όνομά της, αποκαλώντας την Άννα Πετρόβνα. Από την πρώτη στιγμή που είχε γνωρίσει τον κόμη, ένιωσε γι' αυτόν μια ακατανίκητη έλξη, που σιγά-σιγά μεταβάλλεται σε ένα βαθύ, ανομολόγητο έρωτα. Η έλξη είναι αμοιβαία. Αλλά εκείνος είναι ήδη παντρεμένος για δεύτερη φορά, έχει ένα μεγάλο γιο, τον Σεργκέι, και μια κόρη, τη Γελένα, από τον πρώτο γάμο και δυο άλλα παιδιά από το δεύτερο γάμο του με την Ιρίνα, μια κάπως ιδιόρρυθμη Καυκασιανή, από την οποία φάινεται να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο.

Πολυπρόσωπο έργο, πολλοί συγγενείς, πολλοί γνωστοί, πολλές μετακινήσεις, από την Πετρούπολη στην εξοχή της, άλλοτε στη Μόσχα, στον Καύκασο, σ' ένα χωριό των Τσετσένων ή στη Βίλνα της Λιθουανίας. Οι ήρωες μετακινούνται, πότε ζώντας ήσυχες οικογενειακές στιγμές και πότε περιπέτειες, αρρώστιες, θανάτους. Περιττό να πούμε ότι την Άννα την ερωτεύονται όλοι, όπως κατά κανόνα συμβαίνει σ' αυτού του είδους τα μυθιστορήματα! Την ερωτεύεται πρώτα -πρώτα ο εργοδότης της, ο κόμης, την ερωτεύεται όμως και ο γιος του, την ερωτεύεται ακόμα κι ένας Τάταρος πρίγκιπας, αλλά κι ένας άλλος Ρώσος ευγενής, ο Μπαζίλ Τσαϊκόφσκι, τον οποίο και θα δεχτεί να παντρευτεί, βλέποντας το αδιέξοδο του έρωτά της για τον Κίροφ. Βεβαίως η τελική κατάληξη μέσα από πολλά επεισόδια και περιπέτειες, θα είναι η ένωση επιτέλους των δυο ερωτευμένων, της Άννας και του κόμη.

Πιστεύω ότι το έργο απέδωσε πολύ επιτυχημένα την εποχή, το χώρο και γενικά τη ρωσική κοινωνία. Ο αργός ρυθμός του μυθιστορήματος συνάδει με τον αργό ρυθμό της εποχής. Κι αν φρόντιζε η συγγραφέας να εμπλέξει στο μύθο της περισσότερα ιστορικά στοιχεία, θα ήταν ένα ωραίο, ενδιαφέρον μυθιστόρημα.